ဒကၡိေဏယ် ပုဂိၢဳလ္ ၈-ေယာက္။ ။ ျမတ္ေသာအလႉခံပုဂိၢဳလ္ ၈-ေယာက္။
(၁) ေသာတာပန္ပုဂိၢဳလ္ ၂-ေယာက္၊
(၂) သကဒါဂါမ္ပုဂိၢဳလ္ ၂-ေယာက္၊
(၃) အနာဂါမ္ပုဂိၢဳလ္ ၂-ေယာက္၊
(၄) အရဟတၱပုဂိၢဳလ္ ၂-ေယာက္။
ဒဏ္ ၁၀-ပါး။ ။ အပါဒါန္။ ႒။ ၂၇၁။ ဓမၼပဒ။ ႒။ ပ-အုပ္။ ၁၁၅။ ၎င္း။ ႒။ ဒု-အုပ္၊ ၄၄-တို႔၌ အက်ယ္႐ႈ။ ေလာက၌ ခင္ပြန္းႀကီး ၁၀-ပါးေခၚ ေက်းဇူးရွင္ႀကီးဆယ္ပါးကို ျပစ္မွားျခင္းေၾကာင့္ရရွိေသာ အျပစ္ႀကီး ၁၀- ပါး။
(၁) ဖ႐ုသ ေ၀ဒနာ- ၾကမ္းတမ္းစြာဦးေခါင္းနာ စသည္ကပ္ေရာက္ျခင္း၊
(၂) ဟာနိ- စည္းစိမ္စသည္ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးဆံုးပါးျခင္း၊
(၃) သရီရ ေဘဒန- လက္ေျချပတ္ျခင္း၊ ကိုယ္အဂၤါပ်က္စီးျခင္း၊
(၄) ဂ႐ုကာဗာဓ-ေဆးကု၍မရ၊ ႀကီးေလးစြာေသာအနာ ကပ္ေရာက္ျခင္း၊
(၅) စိတၱေကၡပ- ႐ူးသြပ္ျခင္း၊ စိတ္ပ်ံ႕ေလလြင့္ျခင္း၊
(၆) ရာဇူပသဂၢ- မင္းေဘး မင္းဒဏ္သင့္ျခင္း၊
(၇) ဒါ႐ုဏဗၻကၡာန- ႐ုန္႔ၾကမ္းစြာ စြပ္စြဲခံရျခင္း၊
(၈) ဥာတိပရိကၡယ- ေဆြမ်ိဳး ျပဳန္းတီးပ်က္စီးျခင္း၊
(၉) ေဘာဂပတဂၤု- စည္းစိမ္အေျခြအရံ ပ်က္စီးျခင္း၊
(၁၀) အာဂါရဂၢိ ဒုယွန- ေနရာ၊ တိုက္၊ အိမ္၊ အေဆာက္အဦကို မီးသင့္ေလာင္ကြၽမ္းျခင္း။
ဒ႑ဥပါယ္၊ မ်ိဳး ၃-သြယ္၊ က်င့္ဘြယ္ မင္းတို႔သိ။ ။ အမရ ေကာသဋီကာဥပါယ္ ၄-ပါး အဖြင့္မွ ယူျပသည္။ အျပစ္ရွိသူကို တစ္ႀကိမ္ႏွင့္ေၾကာက္ေအာင္ ဒဏ္ခတ္ဆံုးမပါဟု ဆိုလိုသည္။
(၁) အသက္ေသေအာင္သတ္ျဖတ္ျခင္းဒဏ္၊
(၂) ဥစၥာဒဏ္၊ ရာထူးမွႏႈတ္ပယ္ျခင္းဒဏ္၊
(၃) ေထာင္ဒဏ္ ႀကိမ္ဒဏ္၊ ေျခလက္စသည္ ျဖတ္ပစ္ျခင္းဒဏ္။
ဒႏၲဇ အကၡရာ ၈-လံုး။ ။ သြားအရပ္မွ ျမည္ထြက္၍လာေသာ အကၡရာမ်ိဳး ၈-ပါး။
လွ်ာဖ်ားျဖင့္ သြားသို႔ေထာက္၍ ရြတ္ရေသာ အကၡရာမ်ိဳးဟူ၏။ "တ ထ ဒ ဓ န လ ၀ သ"။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၀ အကၡရာကား ႏႈတ္ခမ္းႏွင့္သြား ၂-ပါးထိအကၡရာမ်ိဳး ျဖစ္၏။
ဒန္ပူစားျခင္းအက်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ (သြားတိုက္ျခင္းက်ိဳး ၅-ပါး)၌ ေျဖၾကားမည္။ စူဠ၀ါပါဠိေတာ္။
ဒသ ဗလာ၊ အား ၁၀-ျဖာ၊ ထုတ္ခါ ေျဖေတာ္မူ။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (အားေတာ္ ၁၀-ပါး)၌ ႐ႈပါေလ။
ဒသမူ ၁၀-ပါး။ ။ ေဆးက်မ္းလာ အေပါင္းေ၀ါဟာရ၊ ဤ၌ ပဥၥကူသည္ ခုဒၵ ပဥၥကူ , မဟာပဥၥကူ ဟု ႏွစ္မ်ိဳးလာ ေလသည္။ "ဆူးေလ, ဆင္ခရမ္း, ကေစာ့, သာလျဗရဏီ, ၿပိႆ ျဗရဏီ" ၎င္းငါးပါးကို ခုဒၵပဥၥကူဆိုသည္။ မဟာပဥၥကူကား-
"ဥသွ်စ္, ေၾကာင္လွ်ာ, တပေဆး, သခြတ္, ရမေန" ၎င္းေဆးငါးပါးကို ဆိုသည္။
ဤေဆး ဆယ္ပါး အျမစ္အေပါင္းကို ေဆးက်မ္းတို႔၌ "ဒသမူ ဆယ္ပါး"ဟု ေခၚေ၀ၚညႊန္းဆိုၾကကုန္၏။
ဒသ႐ူပါ၊ သတၱ၀ါ၊ ၁၀-ျဖာ႐ုပ္ပံု အဘယ္နည္း။ ။ ေရႊဘံုနိဒါန္းလာ ဒသ႐ူပေဖာင္ေတာ္ပံုမွ ယူေျဖသည္။
(၁) ျခေသၤ့ႏႈတ္သီး၊ အေမာက္၊ လည္ဆံ၊
(၂) တိုးအျမီးႏွင့္ ေျခတစ္ဖက္ လက္တစ္ဖက္၊
(၃) ႏြားလဘို႔၊
(၄) ငါးက်င္း အျမီး၊
(၅) ျမင္းနား ႏွစ္ဖက္, ေျခတစ္, လက္တစ္၊
(၆) ဆင္စြယ္ႏွစ္ေခ်ာင္း၊
(၇) မကန္းႏွာေမာင္၊
(၈) သမင္ခ်ိဳ တစ္ဖက္၊
(၉) ကြၽဲခ်ိဳ တစ္ဖက္၊
(၁၀) ကရ၀ိတ္ အေတာင္ႏွစ္ဖက္။
ဒသာႀကီး ၁၀-ပါး။ ။ ေဗဒင္က်မ္းလာ ေကာင္းဆိုးခြဲျခား သတ္မွတ္တြက္စစ္ေသာ အခိုက္အတန္႔ကာလ၏ အစိတ္ႀကီး ၁၀-ပါး။
(၁) ကိုယ္၀န္ တည္ခုိက္ကာလ၊
(၂) ေမြးဖြားခိုက္ ၀ိဇာတ ကာလ၊
(၃) ႏို႔စို႔ကေလး အခိုက္ကာလ၊
(၄) ဆယ္ႏွစ္အတြင္း ဒါရကအရြယ္၊
(၅) ဆယ္ႏွစ္မွ ဆယ္ငါးႏွစ္အထိ ကိေသာရအရြယ္၊
(၆) ကုမာရ ပ်ိဳပ်ိဳအရြယ္၊
(၇) ထက္၀က္အိုအရြယ္ လူလတ္ကာလ၊
(၈) မဟလႅက-အဘိုးအိုအရြယ္၊
(၉) မတကာလ- ေသခါနီးအရြယ္၊
(၁၀) မရဏ- ေသျခင္းကာလ။
« ဒါ »
ဒါနအတုမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ သူမိုက္တို႔ျပဳေလ့ရွိသည့္ အပယ္လားေၾကာင္း ဒါနမ်ိဳး ၅-ပါးဟူ၏။ ပရိ၀ါ။ ပါ။ ၂၃၁။ ႒။ ၁၇၃-၌႐ႈ။ ၎င္းသ႐ုပ္ (မေပးလႉအပ္ေသာ ဒါနမ်ိဳး ၅-ပါး)၌ ျပမည္။
ဒါနဥပါယ္၊ မ်ိဳး ၅-သြယ္၊ မင္း၀ယ္က်င့္ေဆာင္သံုး။ ။ အမရေကာသဋီကာ ဥပါယ္ ၄-ပါး အဖြင့္မွယူျပသည္။
(၁) ဒဗၺဒါန- သူယူသံုးေဆာင္သည္ကို ျပန္မေတာင္းေတာ့ဘဲ အၿပီးအပိုင္ေပးလိုက္ျခင္း၊
(၂) အႏုေမာဒါန- မိမိအား ပန္ၾကား မပန္ၾကားဘဲ ယူငင္သံုးေဆာင္သည္ကို ၀မ္းေျမာက္ျခင္း၊
(၃) အပုဗၺဒါန- ေရွးကမရစဖူး ထူးျမတ္ေသာ ဥစၥာရတနာတို႔ကို ေပးကမ္းျခင္း၊
(၄) သယံ ဂါဟ ပ၀တၳဒါန- မိမိ၌ အခန္႔မသင့္မီ သူတစ္ပါးဥစၥာကို ေခ်းငွားယူသံုးေစလ်က္ ေနာင္ခါ ငါေပးမည္ဟု တာ၀န္ဂတိေပးထားျခင္း၊
(၅) ဣဏပၸ ေမာစန ဒါန- ေၾကြးျမီႏွိပ္စက္ခံေနရသူကို စိုက္ဆပ္ေပးခါ သူ႔ေၾကြးမွလြတ္ေစျခင္း။
ဒါနျပဳၾက၊ က်ိဳးမဟ၊ သံုး၀အဂၤါလာ။ ။ ဒါနျပဳ အလႉေပးရာ၌ ေအာက္ပါအဂၤါ ၃-ပါးႏွင့္ျပည့္စံုမွ မဟမၹလေခၚ ႀကီးက်ယ္မြန္ျမတ္ေသာ အက်ိဳးမ်ိဳးရႏိုင္သည္။
(၁) အလွဴေပးသူသည္ စင္ျဖဴေသာသီလျဖင့္ လြတ္ကြၽတ္စြာ စြန္႔ႀကဲ လႉဒါန္းႏိုင္ျခင္း၊
(၂) အလႉခံပုဂိၢဳလ္၏ ကိုယ္က်င့္သီလ ျဖဴစင္ျခင္း၊
(၃) လႉဖြယ္၀တၳဳ၏ ဓမၼိယလဒၶေခၚ တရားသျဖင့္ရရွိထားေသာ ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ရျခင္း။
ဒါနျပဳရွာ၊ ေၾကာင္း ၈-ျဖာ၊ က်မ္းလာအဘယ္နည္း။ ။ အ႒ဂၤုတၱရ။ ပါဠိေတာ္ႏွင့္ သံဂီတိသုတ္ ပါဠိေတာ္တို႔၌ လာသည္၊ အေျဖကို ေအာက္ပါလကၤာျဖင့္သိပါ။
(၁) ေရာက္လာ၍လႉ- မိမိတို႔ဌာနသို႔ ေရာက္လာ၍လႉျခင္း၊
(၂) ေၾကာက္၍လႉႏွင့္- ေၾကာက္ေသာေၾကာင့္ လႉျခင္း၊
(၃) ေပးလႉ၍ လႉ- သူကေပးလႉ၍ တစ္ဖန္ျပန္လႉျခင္း၊
(၄) ေပးလိမ့္လႉတည့္- လာဘ္ကို ေမွ်ာ္ကိုး၍ လႉျခင္း၊
(၅) ေရွးသူတို႔ၿငမ္း- မိ႐ိုးဖလာလႉျခင္းမ်ိဳး၊
(၆) မခ်က္စြမ္းႏွင့္- ရဟန္းေတာ္မ်ား ခ်က္မစားေကာင္း၍ လႉျခင္း၊
(၇) ခ်ီးမြမ္းရလို- ခ်ီးမြမ္းခံယူလို၍ လႉျခင္း၊
(၈) မဂ္ဖိုလ္လိုသည္- မဂ္ ဖိုလ္ကို ရလို၍လႉျခင္း၊
မိန္႔ဆိုဒါန ရွစ္မ်ိဳးတည္း။
ဒါနမ်ိဳး ၂-ပါး၊ ၅-နည္း။ ။ ေပးလႉပံု ေကာင္းဆိုးနည္း ၅-မ်ိဳး၊
(၁) ၀႗နိႆိတ ဒါန- လူနတ္စည္းစိမ္ခ်မ္းသာမွ်ကိုသာ ေတာင့္တ၍ျပဳေသာအလႉမ်ိဳး၊
(၂) ၀ိ၀႗ နိႆိတဒါန- ၀ဋ္ဒုကၡမွ လြတ္ေျမာက္ရာ မဂ္ ဖိုလ္ နိဗၺာန္ကို ရည္မွန္း၍ျပဳေသာ ဒါနမ်ိဳး။ (ပါရမီဒါနလည္းဟူ။)
၎င္းတစ္နည္း။ ။
(၁) အာမိသ ဒါန- ၀တၳဳပစၥည္းမ်ိဳးစံု အလႉမ်ိဳး၊
(၂) ဓမၼဒါန- တရားေပစာအလႉတရားေဟာ တရားနာ တရားအားထုတ္ တရားစာသင္ယူပို႔ခ်မႈမ်ိဳး။
၎င္းတစ္နည္း။ ။
(၁) သံဃိက ဒါန- အမ်ားဆိုင္ အမ်ားပိုင္အလႉမ်ိဳး၊
(၂) ပုဂိၢလိကဒါန-တစ္ဦးတည္းပိုင္ ပုဂိၢဳလ္ကို လႉျခင္း။
၎င္းတစ္နည္း။ ။
(၁) အဂၢဒါန- စားဦး စားဖ်ား အထြတ္အျမတ္အသစ္ကိုေပးလႉျခင္း၊
(၂) ဥစၦိ႒ဒါန- စားၾကြင္းစားက်န္ သံုးၿပီးမ်ားကို ေပးလႉျခင္းမ်ိဳး။
၎င္းတစ္နည္း။ ။
(၁) သကၠစၥဒါန- ႐ိုေပေလးျမတ္စြာေပးလႉျခင္းမ်ိဳး၊
(၂) အသကၠစၥ ဒါန-မ႐ိုမေသေပးလႉမႈမ်ိဳး။
ဒါနမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ေပးကမ္းလႉဒါန္းရာ၌ အယုတ္ အလတ္ အျမတ္ သံုးပါး။
(၁) ဟီနဒါန- ပကာသနမႈလိုလားၿပီး စိတ္ ဆႏၵ ၀ီရိယ ပညာတို႔ ညံ့ညံ့ျဖင့္ျပဳေသာ ဒါနမ်ိဳး၊
(၂) မဇၩိမ ဒါန- စိတ္ ဆႏၵ စသည္ အလတ္စား ေလာကီစည္းစိမ္ခ်မ္းသာေလာက္သာ အာ႐ံုထားၿပီး ေပးလႉေသာဒါနမ်ိဳး၊
(၃) ပဏိတဒါန- စိတ္ ဆႏၵ စသည္ ထက္ျမက္စြာ ေလာကမွထြက္ေရး နိဗၺာန္သို႔ေမွ်ာ္ေတြး၍ ေပးလႉေသာဒါနမ်ိဳး။
မွတ္ခ်က္။ ။ အက်ယ္လိုမူ လယ္တီဆရာေတာ္၏ ဒါနာဒိ ဒီပနီ၌ ႐ႈပါေလ။
ဒါနမ်ိဳး ၃-ပါး၊ တစ္နည္း။ ။
(၁) ဒါန ဒါသ- ကြၽန္ကို ေပးေကြၽးသလို ယုတ္ညံ့စြာေပးလႉျခင္းမ်ိဳး၊
(၂) ဒါနသဟာယ- မိတ္ေဆြကို ေပးေကြၽးသလို ကိုယ္စားသံုးသည့္အတိုင္း ေပးလႉျခင္းမ်ိဳး၊
(၃) ဒါနသာမိ- အရွင္သခင္ကို ေပးေကြၽးသလို အထြတ္အျမတ္ကို ေပးလႉျခင္းမ်ိဳး။
ဒါန၀တၳဳ ၆-ပါး။ ။
လႉဖြယ္၀တၳဳမ်ိဳး ၆-ပါး။
႐ူပဒါန, သဒၵ, ဂႏၶ, ရသ, ေဖာ႒ဗၺ, ဓမၼဒါန။
စရိယာပိဋက။ ႒။ ၂၉၉-၌ အက်ယ္႐ႈ။
ဒါန၀တၳဳ ၁၀-ပါး။ ။ သုတ္ပါေထယ်။ ပါ။ ၁၂၁။ ႒။ ၁၀၆။ ေပးလႉစရာ ၀တၳဳပစၥည္း ဆယ္ပါး။
(၁) အႏၷ-ဆြမ္းအလႉ၊
(၂) ပါန- ေဖ်ာ္ရည္အလႉ၊
(၃) ဃရ- ေက်ာင္းဇရပ္အလႉ၊
(၄) ၀တၳ- အ၀တ္သကၤန္းအလႉ၊
(၅) ယာန- ေလွ ရထားစေသာ ယာဥ္အလႉ၊
(၆) မာလ- ပန္းအလႉ၊
(၇) ၀ိေလပန- န႔ံသာေပ်ာင္းရည္ အလႉ၊
(၈) ေသယ်- အိပ္ရာေကာ္ေဇာအလႉ၊
(၉) ဂႏၶ- နံ႔သာမႈန္႔ ေရေမႊးအလႉ၊
(၁၀) ပဒီပ- ဆီမီး အလႉ။
ဒါယကာ၀တ္ ၅-ပါး။ ။ ရဟန္းတို႔အား ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ားက ျပဳရမည့္၀တ္ငါးပါး၊
(၁) ခ်စ္ၾကည္ျမတ္ႏိုးေသာေမတၱာစိတ္ကိုအျမဲထားရျခင္း၊
(၂) ေဆာင္ရြက္ျပဳလုပ္ရမည့္ ၀တ္ႀကီး၀တ္ငယ္တို႔ကို အစဥ္မျပတ္ျပဳလုပ္ေပးရျခင္း၊
(၃) ရဟန္းတို႔ႏွင့္ေတြ႕ေသာအခါ ခင္မင္ခ်ိဳသာစြာႏွင့္ က်န္းမာခ်မ္းသာေၾကာင္းစေသာ သာရဏီယကထာစကားတို႔ကို ေျပာၾကားႏႈတ္ဆက္ရျခင္း၊
(၄) ပစၥည္းေလးပါးႏွင့္ ရဟန္းတို႔လိုသမွ် ေတာင္းယူႏိုင္ေအာင္၀ိနည္းကံအားေလ်ာ္စြာ ဖိတ္ၾကား၍ထားရျခင္း၊
(၅) ထိုသို႔ ပစၥည္းေလးပါး ဒါယကာျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ မိမိတတ္အားသမွ်ကို ေပးလႉပူေဇာ္ရျခင္း။
ဒိ႒ဓမၼ အက်ိဳး ခံစားရသူ ၆-ေယာက္၊ တစ္နည္း ၇-ေယာက္။ ။ မိလိႏၵပဥႇာ။ ၁၂၀-၌ ပဏၰမည္ေသာ ကြၽန္မကိုထည့္၍ ၇-ေယာက္ျပသည္၊ ၎င္း ၂၈၁-၌ ၆-ေယာက္ျပသည္။ ဘုရားသခင္ ထင္ရွားရွိစဥ္ကာလ မိမိတို႔ဒါနေၾကာင့္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀၌ပင္ အက်ိဳးခံစားရသူ ၆-ေယာက္ဟူ၏၊ အျခားပုဂိၢဳလ္မ်ားလည္းရွိေသးသည္ မွတ္ေလ။
(၁) မလ’ိကာ မိဖုရား၊ ဘုရားအား မုေယာမုန္႔ အသိုးလႉ၊ ထိုေန႔၌ပင္ ေကာသလမင္းႀကီး၏ မိဖုရားႀကီးျဖစ္၊
(၂) ပုဏၰေခၚ ကြၽန္ကူလီ၊ ရွင္သာရိပုတၱရာအား ဆြမ္းလႉ၊ ထိုေန႔၌ပင္ သူေဌးႀကီးပုဏၰျဖစ္၏၊
(၃) ဧကသာဋကပုဏၰား၊ ဘုရားအား အေပၚ႐ံုပုဆိုးလႉ၊ ထိုေန႔၌ပင္ အလံုးစံု ရွစ္ခု ရွစ္လီေသာ ဥစၥာတို႔ကို ရ၏၊
(၄) သုမန ပန္းသည္မ၊ မုေလးပန္း ရွစ္ဆုပ္လႉ၊ ထိုေန႔၌ပင္ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာတို႔ႏွင့္ျပည့္စံုျခင္းကိုေရာက္၏၊
(၅) သုပၸိယ ေခၚ ဒါယိကာမ၊ ဂိလာနရဟန္းအား ေပါင္သားလွီးလႉ၊ ႏွစ္ရက္ေျမာက္၌ အနာလံုး၀ ေပ်ာက္၊ အမာရြတ္မွ်မထင္၊
(၆) ေဂါပါလ မာတာေဒ၀ီ၊ ဆံပင္ျဖတ္ေရာင္းရ၊ ရွစ္သျပာေငြမွ်ကုိ ရွင္မဟာ ကစၥည္းေထရ္ အားလႉ၊ ထိုေန႔၌ပင္ ဥေတနမင္းႀကီး၏ မိဖုရားၾကီးျဖစ္။
ဒိ႒ဓမၼနိဗၺာန္မ်ိဳး ၁၉-ပါး။ ။ ဒိ႒ဓမၼနိဗၺာနသုတ္ န၀ဂၤုတၱရ။ ပါ။ ၂၄၆။ ႒။ ၂၈၄-၌ အက်ယ္႐ႈပါ။ ဆိုင္ရာ တရားစုတို႔၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈခ်မ္းသာကို ယခုမ်က္ေမွာက္ဘ၀၌ပင္ ေကာင္းစြာ ေတြ႕ျမင္ခံစားရေသာ နိဗၺာန္အမ်ိဳးအစား ၁၉- ပါး။
(၁) ၀ိနီ၀ရဏနိဗၺာန္၊
(၂) ပဌမစ်ာန္နိဗၺာန္၊
(၃) ဒုတိယစ်ာန္ ၎င္း၊
(၄) တတိယစ်ာန္၎င္း
(၅) စတုတၳစ်ာန္ ၎င္း၊
(၆) ပဥၥမစ်ာန္ ၎င္း၊
(၇) အာကာသာနဥၥာယတန နိဗၺာန္၊
(၈) အာကိဥၥညာယတန ၎င္း၊
(၉) ၀ိညာဏဥၥယတန ၎င္း၊
(၁၀) ေန၀သညာနာသညာယတန ၎င္း၊
(၁၁) သညာေ၀ဒယတိနိေရာဓ၎င္း၊
(၁၂) ေသာတာပတၱိမဂၢ ၎င္း၊
(၁၃) ေသာတာပတၱိဖလ ၎င္း၊
(၁၄) သကဒါဂါမိ မဂၢ ၎င္း၊
(၁၅) သကဒါဂါမိဖလ ၎င္း၊
(၁၆) အနာဂါမိ မဂၢ ၎င္း၊
(၁၇) အနာဂါမိ ဖလ ၎င္း၊
(၁၈) အရဟတၱမဂၢ ၎င္း၊
(၁၉) အရဟတၱဖလ နိဗၺာန္။
ဒိ႒ဓမၼ ေ၀ဒနိယကံ၏ အဂၤါ ၄-ပါး။ ။ မ်က္ေမွာက္ဘ၀၌ ႀကီးက်ယ္စြာအက်ိဳးေပးႏိုင္မႈအတြက္ အဂၤါ ၄-ပါး၊ ဓမၼပဒအ႒ကထာ ဒု-မွ။ (၁) အလႉခံပုဂိၢဳလ္မွာ ဘုရား ရဟႏၲာ ပေစၥကဗုဒၶါျဖစ္ရျခင္း၊ (၂) နိေရာဓသမာပတ္မွ ထခါစ ျဖစ္ရျခင္း၊ (၃) အလႉ၀တၳဳ၏ ဓမၼိယလဒၶ ျဖစ္ရျခင္း၊ (၄) ထူးကဲလြန္ျမတ္ေသာ သဒၶါရွိရျခင္း။
ဒိ႒ဓမၼ ေ၀ဒနိယကံ၏ အဂၤါ ၄-ပါး၊ တစ္နည္း။ ။ ယခုမ်က္ေမွာက္ဘ၀၌ ႀကီးက်ယ္စြာ အက်ိဳးအျမတ္ေပးမႈ အတြက္ ျပဳလုပ္သည့္ဒါနကုသိုလ္၏ အဂၤါ ၄-ပါး၊ အ႒သာလိနီ ၂၀၆။ ဓမၼပဒ၊ ႒၊ ဒု-အုပ္၊ ၅၆။ တို႔၌ အက်ယ္႐ႈပါ။
(၁) ၀တၳဳသမၸဒါ- အလႉခံသူမွာ ဘုရား ပေစၥကဗုဒၶါ ရဟႏၲာမ်ားျဖစ္ျခင္း၊
(၂) ပစၥယသမၸဒါ-တရားသျဖင့္ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္စြာရေသာ လႉဖြယ္ပစၥည္းျဖစ္ျခင္း၊
(၃) ေစတနာသမၸဒါ- ေစတနာသံုးတန္ႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း၊
(၄) ဂုဏာတိေရကသပၸဒါ- အလႉခံသူသည္ နိေရာဓသမာပတ္မွ ထၿပီးစဂုဏ္ႏွင့္ျပည့္စံုရျခင္း။
ဒိ႒ိႀကီး ၄-ပါး။ ။ သမၺဳဒၶ၀ါဒႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာတရား ၄-ပါး။
(၁) အႀကိယဒိ႒ိ- ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ၊ ကုသိုလ္ အကုသိုလ္ေခၚေသာ အေၾကာင္းတရားစု ျပဳမႈတို႔ကို ပယ္ေသာအယူ၊
(၂) နတၳိက ဒိ႒ိ- ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈတို႔၏ ေကာင္းက်ိဳး မေကာင္းက်ိဳးဟူသည္မရွိ၊ လူေသက လူ႔ဘ၀ နတ္ဘ၀ အပါယ္ဘ၀ဟူ၍မရွိ၊ မေရာက္၊အၿပီးအျပတ္ဟူေသာ ၀ါဒမ်ိဳး၊
(၃) အေဟတုက ဒိ႒ိ- ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ ျပဳခ်င္ရာျပဳ၊ ကုသိုလ္ အကုသိုလ္အရာသို႔မေရာက္၊ သူ႔အသတ္သတ္ႏိုင္သည္၊ သူ႔ဥစၥာခိုးႏိုင္သည္၊ စေသာ အေၾကာင္းအက်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကိုပယ္သည့္၀ါဒ၊
(၄) နိယတ မိစၦာဒိ႒ိ- "အကိရိယဒိ႒ိ၊ နတၳိက ဒိ႒ိ၊ အေဟတုကဒိ႒ိ" ၃-ပါးတို႔တြင္ တစ္ပါးပါးကိုျမဲၿမံစြာ စြဲလမ္းယူထားေသာ ၀ါဒ။
ဒိ႒ိႀကီး ၆၂-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ အဓိပၸါယ္ကို (ေျခာက္ဆယ့္ႏွစ္ပါးေသာ မိစၦာဒိ႒ိ)မွာ ၾကည့္ပါ။
ဒိ႒ိ ဂိုဏ္းဆရာႀကီး ၆-ေယာက္။ ။ စာေပတို႔၌ အမ်ားအားျဖင့္ "တိတၳိဂုိဏ္း တိတၳိဘုရား"ဟု လာရွိသည္၊ ၎င္းသ႐ုပ္ကိုလည္း (တိတၳိဂိုဏ္း ဆရာႀကီး ၆-ေယာက္)ဟူေသာ ပုစၦာ၌ ဆိုခဲ့ၿပီ။
ဒိ႒ိျဖစ္ျခင္း အေၾကာင္း ၂-ပါး။ ။ ဋီကာေက်ာ္မွ။
(၁) အယူသီလ ေဖာက္ျပန္မွားယြင္း ပ်က္စီးျခင္းရွိေနသူကို မွီ၀ဲဆည္းကပ္ျခင္း၊
(၂) သႆတအယူ, ဥေစၦဒအယူ ရွိေနျခင္း။
ဒီဃနိကာယ္ ၃-က်မ္း။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (နိကာယ္ ၅-ရပ္) ကç ပိုဒ္၌ ၾကည့္ပါ။
ဒီဃသရ ၅-လံုး။ ။
၂-မတၱရာကာလမွ် ရွည္ရွည္ ရြတ္ဖတ္ရေသာ သရငါးလံုး၊
"အာ, ဤ, အူ, ဧ, ၾသ" တို႔ျဖစ္၏။
« ဒု »
ဒုကၡမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ သုတ္ပါေထယ်။ ပါ။ ၁၈၁။ ႒။ ၁၇၄။ ဆင္းရဲျခင္းအျပား ၃-ပါး။
(၁) ဒုကၡ ဒုကၡ-ကာယိကဒုကၡç ေစတသိကဒုကၡေခၚ ကိုယ္စိတ္ ၂-ပါးဆင္းရဲျခင္းမ်ိဳး၊
(၂) သခၤါရဒုကၡ- ေလာကစည္းစိမ္ေတြ မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳျပင္အားထုတ္မႈဆင္းရဲ၊
(၃) ၀ိပရိနာမဒုကၡ- သခၤါရနယ္ပယ္ဟူသမွ် ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီးရျမဲ ဆင္းရဲ။
ဒုကၡသစၥာ၏ အနက္သေဘာ ၄-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (သစၥာအနက္ ၁၆-ခ်က္)၌ ႐ႈပါ။
ဒုစ႐ိုက္ ၃-ပါး။ ။ ကာယဒုစ႐ိုက္, ၀စီဒုစ႐ိုက္ , မေနာဒုစ႐ိုက္ကိုေခၚသည္။ အက်ယ္ (ဒုစ႐ိုက္ ၁၀-ပါး)၌ ႐ႈပါ။
ဒုစ႐ိုက္ ၁၀-ပါး။ ။ မူလပဏၰာသ။ ပါ။ ၃၆၀။ ႒။ ၂၃၄။ နိဒါန၀ဂၢသံယုတ္၊ ပါ။ ၃၇၇။ ႒။ ၁၃၃-၌႐ႈပါ။ ငရဲ တိရိစၦာန္ ၿပိတၱာ အသူရကာယ္ အပါယ္ေလးပါးသို႔ လားေစတတ္ေသာ ဒုစ႐ိုက္တရား ၁၀-ပါး။
(၁) ပါဏာတိပါတ- သူ႔အသတ္ကိုသတ္ျခင္း
(၂) အဒိႏၷာဒါနာ- သူ႔ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္း၊
(၃) ကာေမသု မိစၦာစာရာ- သူ႔မယားကို သြားလာလြန္က်ဴးျခင္း၊
ဤသံုးပါးကို မေကာင္းမႈကို ကိုယ္ျဖင့္ျပဳက်င့္ေသာေၾကာင့္ ကာယဒုစ႐ိုက္ ၃-ပါးမည္၏။
(၄) မုသာ၀ါဒ- မဟုတ္ မမွန္ေသာစကားကို အမွန္အဟုတ္ ျပဳလုပ္ေျပာဆိုျခင္း၊
(၅) ပိသုဏ၀ါစာ-သူႏွစ္ေယာက္တို႔၏ အခ်စ္ကိုပ်က္ေအာင္ ကုန္းတိုက္ျခင္း၊
(၆) ဖ႐ုသ၀ါစာ- အၾကမ္းအတမ္း ေငါက္ငမ္းဆဲေရးျခင္း၊
(၇) သမၹပၸလာပ၀ါစာ- အေပါ့အဖ်င္း အႏွစ္ကင္းေသာစကားကို ေျပာဆိုျခင္း၊
ဤေလးပါးကား မေကာင္းမႈကို ႏႈတ္ျဖင့္ျပဳေသာေၾကာင့္ ၀စီဒုစ႐ိုက္ ေလးပါးမည္၏။
(၈) အဘိဇၩာ- သူ၏ဥစၥာကို ငါ့ဥစၥာျဖစ္ေသာ္ ေကာင္းေလစြဟု စိတ္ကေအာက္ေမ့ျခင္း၊
(၉) ဗ်ာပါဒ-သူတစ္ပါးကို ၿငိဳးထားရန္မက္ ႏွိပ္စက္ရေအာင္ စိတ္ကႀကံေဆာင္ျခင္း၊
(၁၀) မိစၦာဒိ႒ိ- ဘုရားေဟာမွန္က်မ္းဓမၼခန္ကို ပယ္လွန္စိတ္ထား အယူမွားျခင္း၊
ဤသံုးပါးကား မေကာင္းမႈကို စိတ္ျဖင့္ႀကံစည္ေသာေၾကာင့္ မေနာဒုစ႐ိုက္ ၃-ပါးမည္၏။
ဒုစ႐ိုက္ ၃၀။ ။ အထက္ပါ ဒုစ႐ိုက္ ၁၀-ပါးတို႔တြင္ တစ္ပါးတစ္ပါးလွ်င္ ေစတနာသံုးပါးစီ ရရကား ေစတနာ သံုးတန္ျဖင့္ေျမႇာက္က ဒုစ႐ိုက္ ၃၀-ျဖစ္၏။
ဒုစ႐ိုက္ ၃၀-ပါး တစ္နည္း။ ။ ဒုစ႐ိုက္ ၁၀-ပါးကို ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ ၃-ပါးႏွင့္ေျမႇာက္ပြားလွ်င္ ၃၀-ျဖစ္၏။ ဒသဂၤုတၱရ။ ပါ။ ၄၇၀။ ႒။ ၃၃၈။
ဒုစ႐ိုက္ ၄၀။ ။
'ကိုယ္တိုင္ တိုက္တြန္း၊ ခ်ီးမြမ္း, စိတ္တူ၊ ပြားျပန္မူ၊ မွတ္ယူေလးဆယ္ကံ'
ဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္အရ အထက္ပါဒုစ႐ိုက္ ၁၀-ပါးကိုတည္။
(၁) ကိုယ္တိုင္ျပဳျခင္း၊
(၂) သူတစ္ပါးအားျပဳျဖစ္ေအာင္တိုက္တြန္းျခင္း၊
(၃) သူတစ္ပါးျပဳမႈကို ခ်ီးမြမ္းေထာပနာ ၀မ္းသာျခင္း၊
(၄) စိတ္တူျခင္း၊ ၄-ပါးႏွင့္ေျမႇာက္ပြားက အပါး၄၀-ျဖစ္သည္၊ ပါဠိ၊ အဂၤုတၱရ ဒသက၌ယူ။
ဒုတိယအကၡရာ ၅-လံုး။ ။
၀ဂ္ငါးပါးတြင္ ပါ၀င္ေသာ 'ခ ဆ ဌ ထ ဖ' အကၡရာငါးလံုးတို႔ကို သဒၵါစည္းမ်ဥ္းအရ ေခၚဆိုသည္။
ဒုလႅဘတရား ၅-ပါး။ ။ သဂါထာ၀ဂၢသံယုတ္။ ႒။ ၂၂၅-၌ အက်ယ္႐ႈပါ။ ရခဲလွစြာေသာ သေဘာတရား၅-ပါး ဟူလို။
(၁) ဗုဒၶပၸါဒဒုုလႅဘ- ဘုရားအျဖစ္ကို ရခဲျခင္း၊
(၂) မႏုႆတၱဘာ၀ ဒုုလႅဘ- လူ႔ဘ၀ လူ႔အျဖစ္ကို ရခဲျခင္း၊
(၃) သဒၶါ သမၸတၱိ ဒုုလႅဘ- ရတနာသံုးပါး၏ဂုဏ္ေက်းဇူးသတၱိႏွင့္ ကံ ကံ၏အက်ိဳးကိုယံုၾကည္ျခင္း စိတ္ဓါတ္ကိုရခဲျခင္း၊
(၄) ပဗၺဇၨိတဘာ၀ ဒုုလႅဘ- ဘုရားသာသနာအတြင္း၌ ရွင္သာမေဏ ရဟန္းပဥၨင္းအျဖစ္ ရခဲျခင္း၊
(၅) သဒၶမၼသ၀နအတိ ဒုုလႅဘ- သူေတာ္ေကာင္းတို႔၏ တရားစစ္တရားမွန္ကို အလြန္တရာ ၾကားနာရခဲျခင္း။
ဒုုလႅဘ ပုဂိၢဳလ္ႀကီး ၅-ပါး၊ တစ္နည္း။ ။ ရခဲလွစြာေသာ ပုဂိၢဳလ္ႀကီးမ်ား။ ပဥၥဂၤုတၱရ။ ပါ။ ၁၄၈။ ႒။ ၅၂။
(၁) ဗုဒၶဘုရားစစ္စစ္၊
(၂) သစၥာ ၄-ပါးကို ေဟာၾကားတတ္ေသာ ဓမၼကထိက အစစ္၊
(၃) သစၥာတရားကို သိေသာ အရိယာအစစ္၊
(၄) မဂ္ဖိုလ္ရေရးက်င့္ေသာ ၀ိပႆနာေယာဂီအစစ္၊
(၅) သူ႔ေက်းဇူးသိတတ္သူ ကတၫုတ ကတေ၀ဒီပုဂိၢဳလ္။
ဒုႆီလရဟန္း၏ ေက်းဇူးဂုဏ္ ၁၀-ပါး။ ။ မိလိႏၵပဥႇာ ၂၄၉-၌ အက်ယ္႐ႈ။ လူဒုႆီလထက္ ရဟန္းဒုႆီလက ေအာက္ပါေက်းဇူးဂုဏ္ ၁၀-ပါး သာသည္ဟူ၏။
(၁) ဗုဒၶႆ ဂါရ၀ဂုဏ္- ဘုရားရွင္၌ ႐ိုေသျခင္းရွိသည္၊
(၂) ဓမၼ ဂါရ၀ဂုဏ္- တရားေတာ္၌ ႐ိုသည္၊
(၃) သံဃ ဂါရ၀ဂုဏ္- သံဃာေတာ္၌ ႐ိုေသျခင္းရွိသည္၊
(၄) သျဗဟၼာစာရိက ဂါရ၀ဂုဏ္- သီတင္းသံုးေဘာ္၌႐ိုေသ၍ ပါဠိအ႒ကထာ၌ သင္ယူျခင္းလံု႔လရွိသည္၊
(၅) သ၀ဏ ဗာဟုလဂုဏ္- အၾကားအျမင္မ်ားသည္၊
(၆) ပရိသဂတ အာကပၸ သမၸဳဏၰဂုဏ္- ဒုႆီလပင္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ပရိသတ္အလယ္၌ ရဟန္းအသြင္အျပင္ကို ျဖစ္ေစသည္၊
(၇) ဂရဟဘယ ကာယ၀ါစာရကၡဂုဏ္-သူတစ္ပါးကဲ့ရဲ႕မည္ေဘးကိုေၾကာက္၍ ကိုယ္ႏႈတ္ကိုေစာင့္ေရွာက္သည္၊
(၈) ပဓာနာဘိမုခဂုဏ္- ကမၼ႒ာန္း၌ ေရွး႐ႈစိတ္ရွိသည္။
(၉) ဘိကၡဳ သာမညဳပဂတဂုဏ္- ရဟန္း၏အျဖစ္သို႔ကပ္သည္၊
(၁၀) ပါပစၦႏၵဂုဏ္-မေကာင္းမႈ၌ျပဳေသာ္လည္း ဖံုးလႊမ္း၍ျပဳက်င့္၏။
« ေဒ »
ေဒ၀ဒူတ တရား ၅-ပါး။ ။ လူတို႔ သံေ၀ဂရမႈအတြက္ နတ္တမန္ေခၚ ေသမင္းတမန္ငါးပါး။ ဥပရိပဏၰာသပါဠိေတာ္။
(၁) ဇာတိ- ပဋိသေႏၶတည္ေန ေမြးဖြားရမႈ၊
(၂) ဇိဏၰ- အိုမင္းရင့္ေရာ္ရမႈ၊
(၃) အာတုရ-က်င္နာကိုက္ခဲ ေရာဂါသည္းျခင္း၊
(၄) အာ၀ုဓ- ဓား လွံ ေသနတ္စေသာ လက္နက္မ်ိဳး၊
(၅) မတ- ေသသူ, သူေသေကာင္။
ေဒ၀ဓံတရား ၂-ပါး။ ။ နတ္မ်ား ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုးေသာတရား၊ ကမၻာေစာင့္တရား ၂-ပါးလည္း ေခၚ၏၊ ဓမၼပဒ။ ႒။ ဒု-အုပ္။ ၄၈-ႏွင့္ ေဒ၀ဓမၼဇာတ္ ဒုကဂၤုတၱရပါဠိေတာ္၌လာသည္၊
(၁) ဟိရိ- မေကာင္းမႈအားလံုးမွ ရွက္ျခင္းသေဘာ၊
(၂) ၾသတၱပၸ- မေကာင္းမႈအားလံုးမွ ေၾကာက္ျခင္း၊ မျပဳ၀ံ့ျခင္းသေဘာ။
ေဒ၀ီ ၅-ပါး။ ။ ေလာကီသိဒၶိတို႔ကို ေပးစြမ္းႏိုင္သည့္ နတ္သမီးႀကီး ၅-ေဖၚ။
(၁) သူရႆတီ၊
(၂) စႏၵီ၊
(၃) ပရမီသြာ၊
(၄) မဟာပိႏၷဲ၊
(၅) ေဂါရ၀ိႏၵာ၊
၎င္းတို႔ကို ေတာင့္တဖိတ္ေခၚ က်ဴးရင့္သည့္ဂါထာကား၊
'သူရႆတီစ ေမ မာတာ၊ မာတာစ ေမ သူရႆတီ၊ အႏုကမၸံ ဥပါဒါယ၊ ပိယံေဒတိ၊
လာဘံေဒဟိ၊ ဓနံေဒဟိ၊ သုခံေဒဟိ၊ မိတၱံေဒဟိ၊ ဥာဏံေဒဟိ သူရႆတီ"။ ။
က်န္ ေဒ၀ီ ၄-ပါးကိုလည္း အမည္သြင္း၍ ဤနည္းျဖင့္ ရြတ္ဆိုက်ဴးရင့္ေလ။
ေဒ၀ီ ၇-ပါး၊ တစ္နည္း။ ။
(၁) မိႏၷရေဒ၀ီ၊
(၂) သကၠေဒ၀ီ၊
(၃) ေမခလာေဒ၀ီ၊
(၄) ကိႏၷရာေဒ၀ီ၊
(၅) ႐ုကၡေဒ၀ီ၊
(၆) စႏၵေဒ၀ီ၊
(၇) စႏၵီေဒ၀ီ။
၎င္းတို႔ကို ေတာင့္တ ဖိတ္ေခၚ က်ဴးရင့္သည့္ဂါထာမ်ားကား အထက္ပါ သူရႆတီ ဂါထာအတိုင္း။
ေဒ၀ီ ၉-ပါး၊ တစ္နည္း။ ။ ေလာကီသိဒၶိအက်ိဳးကို ထင္ရွားၿပီးေစတတ္ေသာ ေဒ၀ီ ၉-ပါးကို ေမွာ္ပညာဆရာမ်ား အထူးလိုက္စားပင့္ေဆာင္ ပူးကပ္ၾကေစသည္။
(၁) မာတာေဒ၀ီ၊
(၂) ဣရႏၷသီ၊
(၃) ဣရႏၵတီ၊
(၄) မဏိေမခလာ၊
(၅) သူရႆတီ၊
(၆) မာယာေဒ၀ီ၊
(၇) ဇာၿဂီေဒ၀ီ၊
(၈) ျပာၿဂီေဒ၀ီ၊
(၉) ဇာ႐ု၀တီ။
၎င္းတို႔ကလည္း သူရႆတီဂါထာအတိုင္း ဤ၌အမည္သြင္း၍ အေစာင့္အေရွာက္ေတာင္းရန္ က်ဴးရင့္ဖိတ္ေခၚႏိုင္သည္။
ေဒ၀ီ တစ္က်ိပ္ႏွစ္ပါး။ ။
၁ သတၱဘာဂါ၊
၂ သူရႆတီ၊
၃ မဟာလကၡီ၊
၄ ဗလိရာဇာ၊
၅ ၀ါမာသူရ၊
၆ ဇလသခ်ၤာ၊
၇ ဂရာပါက၊
ဂ ေယာဂႏၲရာ၊
၉ ကလ်ာဏဂၤါ၊
၁၀ နႏၵာေဒ၀ီ၊
၁၁ နရိႏၵာေဒ၀ီ၊
၁၂ မဟာဗိႆႏိုး။
၎င္းတို႔ကို က်ဴးရင့္ဖိတ္ေခၚအပ္ႏွင္းသည့္ ဂါထာမ်ားကား ဆိုင္ရာအမည္သြင္း၍ အထက္နည္းအတိုင္းရြတ္ေလ။
ေဒ၀ီ တစ္က်ိပ္ႏွစ္ပါး၊ တစ္နည္း။ ။ ဤ၌ေဖၚျပထားသည့္ ေဒ၀ီ ၁၂-ပါးကိုကား ေလာကေစာင့္ေဒ၀ီ တစ္က်ိပ္ ႏွစ္ပါးဟု ထိုေဒ၀ီသွ်တၱရ၌ သီးျခားထုတ္ဆိုျပထားသည္။
၁ သူရႆတီ ေဒ၀ီ၊
၂ စႏၵီေဒ၀ီ၊
၃ နီႀတေဒ၀ီ၊
၄ မေနာဟရီ ေဒ၀ီ၊
၅ ဖုႆ၀တီ ေဒ၀ီ၊
၆ ရမၼာ ေဒ၀ီ၊
၇ ကာရေဒ၀ီ၊
၈ ဂႏၶဗၺီ ေဒ၀ီ၊
၉ ၀ိနတၳရီ ေဒ၀ီ၊
၁၀ စႏၵာေဒ၀ီ၊
၁၁ ပရေမသြာ ေဒ၀ီ၊
၁၂ မဏိေမခလာ ေဒ၀ီ၊
ဤသို႔လွ်င္ ေပါင္းေဒ၀ီ သံုးက်ိပ္သံုးပါး။ တစ္နည္း ေလးက်ိပ္ငါးပါး ဟု ထိုေဒ၀ီသွ်တၱရက်မ္းတြင္ အေပါင္းကိုလည္း ျပဆိုထားေလ၏၊ ထို႔ေၾကာင့္ ဤနတ္ပင့္လကၤာႀကီး အဆံုးနားတြင္။ ။
"ဆရာမိန္႔ခြန္း၊ ဆိုခဲ့ညႊန္းသည္၊ ႏႈတ္ခြန္းသံတိုင္း၊ မဆုတ္ဆိုင္းႏွင့္၊ အမႈိင္းအမ၊ ကိုယ္ကာယတြင္၊
ေစာင့္ၾကျမဲပင္၊ စြဲထံုလွ်င္၊ နတ္ရွင္ေဒ၀ါ၊ သတၱဘာဂ- သူရႆတီ၊ လကၡီမဟာ၊ ဗလိရာဇာ၊ ၀ါမာသူရ၊
ဇလသခ်ၤာ၊ ဂရာပါက၊ ေယာဂတႏွင့္၊ ကလ်ာဏတစ္ျဖာ၊ နႏၵာေဒ၀ီ၊ နရိႏၵာေဒ၀ီ၊ မဟာဗိႆႏိုး၊
ဆယ့္ႏွစ္မ်ိဳးႏွင့္၊ တန္ခိုးႀကီးစြာ၊ ကိႏၷရာေဇာ၊ သေကၠာေဒ၀ီ၊ တစ္လီေရာင္ျဖာ၊ ေမခလာမည္၊ ကိႏၷရီ႐ုကၡ၊
ထိုမွစႏၵီ၊ ေက်ာ္သည္စႏၵာ၊ ခုနစ္ျဖာႏွင့္၊ မာတာေဒ၀ီ၊ ဣရႏၷသီ၊ ဣရႏၵတီ၊ မဏိေမခလာ၊ သူရႆတီ၊
မာယာေဒ၀ီ၊ ဇာဂရီ၊ ျပာဂရီ၊ ဇာ႐ု၀တီ၊ ေဒ၀ီကိုးပါး၊ မိမင္းမ်ားႏွင့္။ ငါးဦးတစ္လီ၊ သူရႆတီ၊ စႏၶီ ပရမီသြာ၊
မဟာပိႏၷဲ၊ လြန္ကဲေက်ာ္ေဇာ၊ ေဂါရ၀ိႏၵ၊ ဟူသမွ်ႏွင့္၊ တကြေပါင္း႐ံုး၊ သံုးက်ိပ္သံုးတို႔၊ စု႐ံုးအကံု၊ ေရာက္ၾကတုန္ေလာ့။
လံုးစံုစကား၊ ဆိုသည္မ်ားကို၊ ေထာင္နားနာၾက၊ အခ်အခ်ီ၊ အမွီအဆြဲ၊ အႏႊဲ႕အငင္၊ ခုပင္ထက္ၾကပ္၊ မရပ္မေန၊ ျပဳၾကေပေလာ" စသည္ျဖင့္ ပါရွိေလသည္၊ ကေ၀သာရက်မ္းမွာလည္း ၎င္းနတ္ပင့္ မႏၲာန္ႀကီးမ်ား ပါရွိေလသည္။
ေဒသစာရီေတာ္မ်ိဳး ၂-ပါး။ ။
(၁) တုရိတ စာရိကာ။ ကြၽတ္ထိုက္ေသာသတၱ၀ါကို ျမင္ေတာ္မူေသာအခါယူဇနာ ၁၀၀၊ ၂၀၀-ခရီးမ်ိဳးကို တခဏျခင္း လ်င္ျမန္စြာၾကြသြားေတာ္မူျခင္းမ်ိဳး၊
(၂) အ တုရိတ စာရိကာ၊ ၿမိဳ႕ရြာ နိဂံုး အစဥ္အားျဖင့္ တစ္ေန႔နည္းနည္း နည္းနည္း တစ္ဂါ၀ုတ္ ႏွစ္ဂါ၀ုတ္၊ တစ္ယူဇနာ ႏွစ္ယူဇနာ စသည္ျဖင့္ ဆြမ္းခံလွည့္လည္ျခင္း၊ လူအေပါင္းကို ခ်ီးေျမႇာက္ျခင္းအလို႔ငွာ ျဖည္းျဖည္းေႏွးေႏွး ၾကြခ်ီေတာ္မူျခင္းမ်ိဳး။
မွတ္ခ်က္။ ။ ေဒသစာရီေတာ္မ်ိဳးႏွင့္စပ္၍ သုတ္သီလကၡန္။ ႒။ ၂၁၃- မဇၩိမပဏၰာသ။ ႒။ ၅၅။ သုတၱနိပါတ္။ ႒။ ဒု။ ၁၆၂။ သံယုတၱ။ ႒။ တ၊ ၃၁၀။ ေနတၱိ။ ႒။ ၂၂၉၊ စသည့္က်မ္းတို႔၌ အမ်ိဳးေပါင္းမ်ားစြာ လာရွိေသး၏။
ေဒသစာရီေတာ္မ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ဘုရားရွင္တို႔၏ ေဒသစာရီၾကြခ်ီေတာ္မူျမဲ ၃-ပါး၊ ၀ိနည္းအ႒ကထာမွ။
(၁) မဟာမ႑လ ေဒသစာရီ- သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေက်ာ္ ၁-ရက္ေန႔၌ ရဟန္းေတာ္မ်ားျခံရံကာ ထိုထိုၿမိဳ႕ရြာနိဂံုးတို႔သို႔ တရားဓမၼေဟာျပဆံုးမေတာ္မူျခင္း။ ပစၥည္း ၄-ပါး အလႉခံကာ ခ်ီးေျမႇာက္ေတာ္မူျခင္းတို႔ျဖင့္ ၉-လတိုင္တိုင္ လွည့္လည္ေတာ္မူ၍ ၀ါဆိုခါနီးလာမွ သင့္ေလ်ာ္ရာေက်ာင္း၌ ၀ါကပ္ေတာ္ မူျခင္းမ်ိဳး။
(၂) မဇၩိမ မ႑လ ေဒသစာရီ- တပည့္သာ၀ကသံဃာတို႔ သမထ၀ိပႆနာ ဥာဏ္ႏုေသးသည္ျဖစ္၍ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁-ရက္ေန႔က်မွ အထက္ပါနည္းအတိုင္း ၈-လတိုင္တိုင္ လွည့္လည္ၾကြခ်ီေတာ္ မူျခင္းမ်ိဳး။
(၃) အႏၲိမ မ႑လ ေဒသစာရီ- ခြၽတ္ထိုက္ေသာသတၱ၀ါတို႔ ဣေႁႏၵႏုေသးသည္ျဖစ္အံ့၊ ၀ါဆိုရာဌာန၌ပင္နတ္ေတာ္လျပည့္ထိေအာင္ ငံ့လင့္ေတာ္မူ၍ အထက္ပါနည္းအတိုင္း နတ္ေတာ္လျပည့္ေက်ာ္ ၁-ရက္ေန႔မွ စတင္ခ်ီၾကြေတာ္မူရာ ၇-လပတ္လံုးျဖစ္ေလသည္။
ေဒသစာရီ ရွည္ရွည္သြားရျခင္း၏ အက်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ (ခရီးရွည္ေဒသစာရီသြားရျခင္း အက်ိဳး ၅-ပါး) ၌ ႐ႈပါ။
ေဒသနာေတာ္ ၃-ရပ္။ ။ သုတ္သီလကၡန္။ ႒။ ၁၇-၁၉-၌ အက်ယ္႐ႈပါ။ ပိဋကတ္သံုးပံု ေဒသနာအားျဖင့္ ၃-ပါးျပား၏။
(၁) အာဏာေဒသနာ- အမိန္႔အာဏာေတာ္ကို အမ်ားအားျဖင့္ ထည့္သြင္းပညတ္ေတာ္မူေသာ ၀ိနည္းပိဋကတ္ေတာ္၊
(၂) ေ၀ါဟာရေဒသနာ- ေ၀ါဟာရပါရဂူျဖစ္ေတာ္မူေသာ ဘုရားသခင္သည္ ေ၀ါဟာရကို အမ်ားဆံုးသံုး၍ ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ သုတၱန္ ပိဋကတ္ေတာ္၊
(၃) ပရမတၳ ေဒသနာ- ပရမတ္တရားတို႔ကို အဦးထား၍ ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ အဘိဓမၼာပိဋကတ္ေတာ္။
ေဒသနာမ်ိဳး ၂-ပါး။ ။ ဘုရားရွင္ ေဟာၾကားဆံုးမမႈ အစဥ္ ၂-ပါး။
(၁) ပညတၱိ ေဒသနာ- လူ နတ္ ရဟန္း မိဘ ဆရာ ဘုရားစေသာ အနက္ျဒပ္ႏွင့္ ၎င္းတို႔၌ရွိေသာ ဂုဏ္ကိုျပ၍ ေဟာေသာေဒသနာ၊ ၎င္းကိုပင္ 'သမုတိ ေဒသနာ'ဟုလည္း ေခၚေသး၏၊
(၂) ပရမတၳ ေဒသနာ- စိတ္ ေစတသိက္ ႐ုပ္ နာမ္တို႔ကိုျပ၍ ေဟာေသာေဒသနာ။
« ေဒါ »
ေဒါမနႆမ်ိဳး ၂-ပါး။ ။ သုတ္မဟာ၀ါ အ႒ကထာ။ ၃၁၈-၌ အက်ယ္႐ႈပါ။
(၁) ေဂဟသိတ ေဒါမနႆ-ကာမဂုဏ္ ၅-ပါးႏွင့္စပ္၍ အလိုမျပည့္သည့္အခါ စိတ္ႏွလံုးမသာယာမႈေဒါမနႆမ်ိဳးကို ေခၚဆိုသည္၊
(၂) ေနကၡမ ေဒါမနႆ- အိုးအိမ္ သားမယား စသည္ပစ္ခြဲ၍ ရဟန္းျပဳလ်က္ ေနကၡမလုပ္ငန္း သမထဘာ၀နာ ၀ိပႆနာတရားမ်ားကို အားထုတ္ပြားမ်ားပါေသာ္လည္း စ်ာန္ မဂ္ဖိုလ္တရားတို႔ကို မရႏိုင္ရွိ၍ ငိုေၾကြးျမည္တမ္းျခင္း စိတ္ႏွလံုးမသာယာမႈကို ေနကၡမ ေဒါမနႆဟု ေခၚဆိုသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ေနကၡမ ေဒါမနႆကား ေကာင္းေသာေဒါမနႆမ်ိဳးျဖစ္၍ အပါယ္ေလးပါးမက်ႏိုင္ေခ်။
ေဒါမာန္ပြားမ်ား၊ ၁၄-ပါး၊ မ်ိဳးစားပုဂိၢဳလ္အဘယ္နည္း။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (အမ်က္ႀကီးျငား ၁၄-ပါး)ဟူေသာ သုေတသန၌ ျပခဲ့ၿပီ။
ေဒါသ ၃-ပါး။ ။ သလိပ္ သည္းေျခ ေလ ဤသံုးပါးကို သတၱ၀ါတို႔၏ကိုယ္ကို ဖ်က္ဆီးတတ္ေသာေၾကာင့္ ထိုထိုေဆးက်မ္းတို႔၌ ေဒါသ ၃-ပါးဟု ေခၚဆိုေရးသားၾက၏။
« ဒ် »
ဒ်န္႕ ၃-ပါး၊ ဂီတသြား၊ သီျငားထံတ်ာ။ ။ သီခ်င္းႀကီး သီခ်င္းခံ ဘြဲ႕ ပတ္ပ်ိဳး ႀကိဳးစသည္ သီဆိုရာ၌
(၁) အာဒ်န္႔၊
(၂) လွ်ာဒ်န္႔၊
(၃) ႏွာဒ်န္႔၊
၎င္းဒ်န္႔သံုးပါးျဖင့္ ဂီတသြားတို႔၌ အဟိုက္ အငင္ အသြဲ႕ အျဖတ္ ထည့္လ်က္ က်ဴးရင့္သီဆိုပံုနည္းကို ဆို၏။
« ဒြ »
ဒြါဒရာသီ၊ ၁၂-လီ၊ ေခၚမွီလူတို႔ထံုး။ ။ ရာသီ ၁၂-ပါးကိုဆိုသည္။ ၎င္းသ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ကို (ဆယ့္ႏွစ္ရာသီ)မွာ ၾကည့္ပါ။
ဒြါဒသ႐ူပါ၊ သတၱ၀ါ၊ ၁၂-ျဖာ႐ုပ္ပံု အဘယ္နည္း။ ။ ေရႊဘံုနိဒါန္းလာ ဒြါဒသ႐ူပ ေဖါင္ပံုမွယူေျဖသည္။
(၁) ျခေသၤ့ႏႈတ္သီးႏွင့္ ၎င္းအေမာက္၊
(၂) တိုးျမီးႏွင့္ ၎င္းလက္တစ္ဖက္ ေျခႏွစ္ဖက္၊
(၃) ကိႏၷရာလက္ႏွစ္ဖက္ ကေနဟန္၊
(၅) ျမင္းနားႏွစ္ဖက္၊
(၆) ဆယ္စြယ္ ႏွစ္ေခ်ာင္း၊
(၇) မကန္းႏွာေမာင္း၊
(၈) ကရ၀ိတ္အေတာင္ႏွစ္ဖက္၊
(၉) သမင္ခ်ိဳႏွစ္ဖက္၊
(၁၀) ကြၽဲခ်ိဳႏွစ္ဖက္၊ (ခ်ိဳႏွစ္ထပ္)
(၁၁) စာမရီလည္ဆံ၊
(၁၂) ငါးၾကင္းအၿမီး (တိုးၿမီးႏွင့္ ၂-ထပ္)။
ဒြါရ ၃-ပါး။ ။ အကုသိုလ္, ကုသိုလ္ ၂-ပါးတို႔၏ ၀င္ထြက္က်ေရာက္ျဖစ္ေပၚရာ ၃-ပါး။
(၁) ကာယဒြါရ၊ ကိုယ္ျဖင့္ျပဳေသာ ေကာင္းမႈ, မေကာင္းမႈ ျဖစ္ေပၚရာ၊
(၂) ၀စီဒြါရ- ဂုဏ္ေက်းဇူးကို ခ်ီးက်ဴးေျပာဆိုေၾကာင္း ကဲ့ရဲ႕ေၾကာင္း ျဖစ္ေသာႏႈတ္၊
(၃) မေနာဒြါရ-မွန္းဆ၍ အာ႐ံုျပဳေၾကာင္းျဖစ္ေသာစိတ္။
ဒြါရ ၆-ပါး။ ။ အာ႐ံုတို႔၏ ထြက္၀င္ရာ အေပါက္ ၆-ပါးဟူလို။
(၁) စကၡဳဒြါရ- မ်က္စိ၊
(၂) ေသာတ ဒြါရ-နား၊
(၃) ဃာနဒြါရ- ႏွာေခါင္း၊
(၄) ဇိ၀ွာ ဒြါရ- လွ်ာ၊
(၅) ကာယ ဒြါရ- ကိုယ္၊
(၆) မေနာဒြါရ- စိတ္။
ဒြါရ ၉-ေပါက္။ ။
ကိုယ္ခႏၶာ၌ရွိေသာ
မ်က္စိ ၂-ေပါက္၊
နား ၂-ေပါက္၊
ႏွာေခါင္း ၂-ေပါက္၊
ပါးစပ္၊
၀စၥမဂ္၊
ပႆာ၀မဂ္
ေပါင္း ၉-ေပါက္ကို ေခၚသည္။
ဒြါရ ၁၀-ေပါက္။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္အဓိပၸာယ္ (ေယာက္်ားဒြါရ ၁၀-ေပါက္)၌ ၾကည့္ပါ။
ဒြါရ ၁၃-ေပါက္။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ (မိန္းမ ဒြါရ ၁၃-ေပါက္)၌ ျပမည္။
ေဒြ၀ါစိက သရဏဂုဏ္ ၂-ပါး။ ။
(၁) ဗုဒၶံသရဏံဂစၦာမိ၊
(၂) ဓမၼံသရဏံ ဂစၦာမိ။ (တဖုႆႏွင့္ ဘလ’ိကတို႔ ေဆာက္တည္သည္။
ေဒြပဥၥ၀ိညာဥ္ ၁၀။ ။
ေကာင္း မေကာင္းျမင္ စကၡဳ၀ိညာဥ္ေဒြး ၂-ခု။
ေကာင္း မေကာင္းၾကား ေသာတ၀ိညာဥ္ ေဒြး ၂-ခု၊
ေကာင္း မေကာင္းနံ ဃာန၀ိညာဥ္ ေဒြး ၂-ခု၊
ေကာင္းမေကာင္းစား ဇိ၀ွာ၀ိညာဥ္ ေဒြး ၂-ခု။
ေကာင္း မေကာင္းထိ၊ ကာယ၀ိညာဥ္ ေဒြး ၂-ခု၊
ေပါင္း ၁၀-ခု၊ ဆယ္ပါးျဖစ္၏။
Sunday, December 21, 2008
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment